به گزارش خبرنگار اتفاق روز آنلاین، استان ایلام در غرب کشور، با پیشینهای کهن و میراثی ریشهدار در دوران پیش از تاریخ، به عنوان یکی از محورهای اصلی شکلگیری تمدن در فلات ایران شناخته میشود. در این میان، شهرستان دهلران جایگاهی ویژه دارد؛ سرزمینی که به گفته کارشناسان، نهتنها از غنیترین نواحی باستانشناسی ایران است، بلکه به «بهشت پیش از تاریخ» کشور معروف شده است.
سجاد نظری، کارشناس معاونت میراث فرهنگی، در یادداشتی پژوهشی اظهارکرد: دشت دهلران با تپههایی چون علیکش، چغاسفید، موسیان، فرخآباد و سبز، تصویری شگفتانگیز از نخستین مراحل شکلگیری زندگی کشاورزی و استقرار انسانی را ارائه میدهد.
کاوشهای علمی انجام شده در این تپهها نشان داده است که از حدود ۱۰ هزار سال پیش، نخستین جوامع یکجانشین در منطقه زندگی میکردهاند. ساکنان تپه علیکش، که از مهمترین محوطههای نوسنگی ایران محسوب میشود، به کشت غلات، اهلی کردن بز و گوسفند و ساخت خانههای گلی میپرداختند؛ رفتاری که نشانگر گذار بشر از دوره گردآوری غذا به دوره تولید آن است.
ابزارهای سنگی و سفالهای ابتدایی بهدستآمده از این تپهها گواهی بر خلاقیت شگفتانگیز و ذوق هنری مردمان این دیار است. این سفالینهها هرچند ساده و بدون لعاباند، اما نظم و کارکردی دقیق دارند و روح زیباییشناسی انسان اولیه را آشکار میسازند.
به گفته نظری، شباهت میان آثار سفالی و ابزاری دهلران با نمونههای کشفشده در زاگرس مرکزی و بینالنهرین نشانگر وجود ارتباطات فرهنگی و شاید مبادلات اولیه میان این جوامع کهن است. چنین پیوندهایی، به اعتقاد او، «نخستین نشانههای شکلگیری شبکههای دادوستد در جنوب غرب ایران» به شمار میروند.
مطالعات لایهنگاری این تپهها نیز از تداوم سکونت انسانی در دورههای مختلف حکایت دارد. تغییر در ابزار، مواد ساختمانی و حتی نوع سفالها بیانگر تکامل تدریجی دانش فنی و سازگاری انسان با محیط طبیعی بوده است. از همین رو این محوطهها برای محققان باستانشناس اهمیت جهانی دارند.
نظری حفظ و معرفی این میراث را ضرورتی فراتر از پژوهش دانست و افزود: تپههای پیش از تاریخ دهلران بخش مهمی از هویت فرهنگی مردم ایلام را تشکیل میدهند و معرفی آنها در قالب مسیرهای گردشگری تاریخی، هم موجب حفاظت از این آثار و هم عامل توسعه فرهنگی و اقتصادی منطقه خواهد بود.
بهگفته این کارشناس، تهدیدهایی چون تخریب ناشی از فعالیتهای انسانی و فرسایش طبیعی، همچنان این گنجینههای خاکی را تهدید میکند. او تأکید کرد: دهلران تنها مجموعهای از تپههای باستانی نیست، بلکه فصلی زنده از کتاب تاریخ تمدن بشر است که باید برای نسلهای آینده محفوظ بماند.
انتهای پیام/
